همه چیز درباره روغن هیدرولیک

روغن هیدرولیک (Hydraulic fluid) در صنایع مختلف و در خودروهای سبک و سنگین بسیار کاربرد دارد. در ماشین های صنعتی هیدرولیکی، روغن هیدرولیک نیرو را منتقل می کند. از مهمترین کاربردهای این نوع روغن در ماشین آلاتی است که دارای فرمان هیدرولیکی هستند.

تقریبا تمام خودروهایی که امروزه ساخته می شوند دارای فرمان هیدرولیکی هستند و به همین دلیل به روغن هیدرولیک نیاز دارند. این نوع روغن باعث می شود راننده این خودروها به راحتی فرمان خودرو را بچرخاند و فرمان خودرو هم به نحو احسن وظیفه انتقال قدرت را انجام دهد. در این مقاله قصد داریم با روغن هیدرولیک، انواع آن و نحوه تعویض روغن هیدرولیک فرمان، تشخیص زمان تعویض روغن هیدرولیک و قیمت آن آشنا شویم.

کارکرد روغن هیدرولیک

ماشین هایی که سیستم هیدرولیکی دارند در هنگام کار کردن، گرما و دمای بسیار بالایی را تولید می کنند. دلیل تولید این گرما، کار کردن موتور ها و پمپ های داخل ماشین است و در صورتی که این دمای بالا کاهش پیدا نکند به طور حتم به قسمت های مختلف خودرو لطمه وارد می شود. روغن هیدرولیک برای این منظور در ماشین استفاده می‌شود که این دمای بالا را کنترل کند. قطعاً بدون روغن هیدرولیک این دمای بالا در داخل قطعات ماشین باقی می ماند و قطعه هایی مانند کاسه نمد خودرو به صورت جدی با مشکل مواجه می‌شوند.

یکی از تصورات رایج که بین مردم و حتی بعضی از مکانیک ها رایج است این است که فکر می‌کنند می‌توانند از روغن‌های دیگر به جای روغن هیدرولیک استفاده کنند. در صورتی که اینطور نیست و روغن هیدرولیک یکسری خواص منحصر به فرد دارد که در سایر روغن‌ها موجود نمی باشد.

در روغن ‌هیدرولیک یک سری از افزودنی ها وجود دارد که در سایر روغن ها نیست اگر این افزودنی ها در روغن موجود نباشند به قطعات خودرو آسیب وارد می شود.

آیا همه روغن های هیدرولیک مثل هم هستند؟

خیلی از راننده ها و حتی خیلی از تعمیرکاران به اشتباه فکر می کنند که همه روغن های هیدرولیک فرمان مثل هم هستند. در صورتی که در برخی از خودروها که دارای گیربکس اتوماتیک هستند، باید از روغن های مختص گیربکس خودکار استفاده کرد. از طرف دیگر در خودروهایی که در مناطق سردسیر کار می کنند بهتر است از روغن های هیدرولیک پایه سنتزی استفاده کرد. این نوع روغن های هیدرولیک می توانند در دمای پایین هم به خوبی کار کند.

انواع روغن هیدرولیک

در یک نوع دسته بندی، دو نوع روغن هیدرولیک فرمان وجود دارد: روغن های هیدرولیک سنتیک و روغن های هیدرولیک نفتی. اگر از جهات دیگر روغن های هیدرولیک را دسته بندی کنیم به انواع دیگری می رسیم که در ادامه خوهیم دید.

روغن هیدرولیک سنتتیک

در تولید روغن های هیدرولیک سنتیک از مواد طبیعی که در طبیعت وجود دارد استفاده شده است. نکته مثبت و خوب این نوع روغن‌های هیدرولیک این است که دوستدار محیط زیست هستند و آسیبی به آن وارد نمی کنند. از آنجایی که روغن خودرو ها نشت زیادی می کند و بر زمین می ریزد استفاده از این نوع روغن های هیدرولیک به همه راننده ها توصیه می شود. البته قیمت این نوع روغن هیدرولیک بیشتر از از انواع دیگر است.

روغن هیدرولیک نفتی

در تولید روغن های هیدرولیک نفتی از نفت استفاده می‌شود و از نفت به وجود می آیند. طبیعتا این روغن ها برای محیط زیست خطرناک هستند. زمانی که شما ماشین خود را در پارکینگ پارک می کنید احتمال نشت روغن از خودروی شما بر کف پارکینگ وجود دارد. اگر روغن خودروی شما از نوع روغن هیدرولیک نفتی باشد همین نشت کردن کم روغن موتور هم می تواند برای جان شما و سایر هم آپارتمانی های شما مضر باشد. قیمت این نوع روغن های هیدرولیک ارزان است. البته با نشت روغن هیدرولیک حتما باید به تعمیر کار مراجعه کنید تا دچار هزینه ی سنگین تر نشوید.

روغن های هیدرولیک ضد آتش

 از آنجایی که سیستم های هیدرولیکی در کنار گرما و قطعات بسیار داغ خودرو قرار دارند روغن هایی برای روغن هیدرولیک فرمان مناسب هستند که در مقابل آتش سوزی مقاوم باشند. هر چند هیچ روغن ‌هیدرولیکی وجود ندارد که به هیچ وجه آتش نگیرد اما روغن های هیدرولیک ضد آتش تا حد زیادی می‌توانند در مقابل آتش گرفتن مقاومت کنند. استفاده از این نوع روغن هیدرولیک بسیار مناسب است.

استاندارد ISO 6743 برای روغن های هیدرولیک

در دنیا استانداردهای مختلفی برای بیان کیفیت روغن هیدرولیک موجود است یکی از آن ها استاندارد ایزو ۶ هزار و ۷۴۳ است . انواع روغن های هیدرولیکی که در این استاندارد معرفی شدند در ادامه آمده است:

روغن هیدرولیک HH

روغن هیدرولیک HH نسل اول روغن های هیدرولیک هستند که دارای هیچ نوع مواد افزودنی نیستند و در واقع یک نوع روغن هیدرولیک پایه به حساب می آیند.

روغن هیدرولیک HL

روغن هیدرولیک اچ ال نسل دوم روغن های هیدرولیک هستند. در این روغن ها یک نوع مواد افزودنی برای زنگ نزدن و مواد افزودنی ضد اکسیداسیون به روغن هیدرولیک پایه اضافه شده است. به این نوع روغن های هیدرولیک، روغن گردشی نیز می‌گویند.

روغن هیدرولیک HM

اگر به روغن هیدرولیک اچ ال، مواد افزودنی ضد ساییده شدن هم اضافه گردد روغن هیدرولیکی به دست می آید که به روغن هیدرولیک اچ ام معروف است. این نوع روغن هیدرولیک خیلی پر استفاده است.

روغن هیدرولیک HV

اگر میزان گرانروی روغن های هیدرولیک اچ ام افزایش پیدا کند به روغن هیدرولیک اچ وی می رسیم. این نوع روغن های هیدرولیک در دماهای مختلف می توانند به خوبی کارایی خود را حفظ کنند.

روغن هیدرولیک HG

این روغن ها بسیار چسبنده هستند و در اجزایی از یک ماشین خاص، که باید به صورت کشویی رفت و برگشت کند استفاده می‌شود. از این نوع روغن ها بیشتر از اینکه در خودروها استفاده شود در ماشین آلات دیگر استفاده می شود.

ویژگی های روغن هیدرولیک

• روغن هیدرولیک خاصیت ضد ساییده شدن و ضد خرده شدن قطعات را دارد یعنی قطعاتی که روغن هیدرولیک از روی آنها می گذرد دیر دچار خوردگی و ساییده شدن می شوند.
• روغن هیدرولیک خاصیت ضد زنگ زدگی دارد و قطعاتی که روغن هیدرولیک در بین آنها جریان دارد دیرتر زنگ می زنند.
• روغن هیدرولیک دارای ویژگی روان کنندگی است.
• روغن هیدرولیک مقاومت بالایی داشته و خاصیت اکسیداسیون دارد. روغن هیدرولیک هیچ افزودنی که شامل سرب باشد را در خود ندارد 

نحوه انتخاب روغن هیدرولیک

در انتخاب روغن هیدرولیک خودرو خود باید به نکات زیر دقت کنید:

۱٫ خاصیت ضد خرده شدن روغن هیدرولیک چرا که روغن هیدرولیک همیشه با اجزای فلزی ماشین شما در تماس است و بایستی خاصیت ضد خوردگی و ضد زنگ زدگی زیادی داشته باشد. هر چقدر روغن هیدرولیک خریداری می کنید در این خاصیت بهتر باشد روغن هیدرولیک بهتری است.

 2. ویژگی حفاظت روغن هیدرولیک که از مهمترین نقش هایی که روغن هیدرولیک در خودروی شما ایفا می کند. این روغن باید از فرمان خودروی شما و سیستم فرمان خودروی شما محافظت خوبی داشته باشد و طوری باشد که فرمان به راحتی به این طرف و آن طرف بچرخد.

۳٫ خاصیت تحمل دمای بالای روغن هیدرولیک در این روغن ها اهمیت دارد و از آنجایی که روغن هیدرولیک در فشار و دمای بالا کار می کند باید مقاومت بسیار بالایی در مقابل دما داشته باشد و به راحتی تبخیر نشود.

 4. خاصیت ویسکوزیته روغن هیدرولیک مهمترین خاصیتی که روغن هیدرولیک باید داشته باشد. ویسکوزیته همان میزان چسبندگی و همچنین روان بودن روغن هیدرولیک است. به بیان دیگر، ویسکوزیته روغن هیدرولیک، میزان مقاومتی است که آن روغن در مقابل شل شدن و جاری شدن دارد.

در صورتی که روغن خیلی شل باشد با دمای زیادی که در اثر کارکردن ماشین به آن ساطع می شود در نهایت این روغن نشتی پیدا خواهد کرد. بنابراین، نباید یک روغن هیدرولیک خیلی شل باشد و باید به اندازه کافی چسبندگی داشته باشند. در نهایت باید بگوییم که روغن هیدرولیکی که شما خریداری می کنید باید ویسکوزیته استانداردی داشته باشد.

زمان تعویض روغن هیدرولیک

روغن هیدرولیک باعث می‌شود که فرمان خودرو به راحتی بچرخد. اما این تنها وظیفه روغن هیدرولیک فرمان نیست. وظیفه دیگر روغن هیدرولیک روانکاری و همچنین خاصیت ضد خوردگی آن است. هر چقدر که از زمان تعویض روغن هیدرولیک فرمان خودروی شما بگذرد این سه خاصیت روغن هیدرولیک کم می شود و همچنین یکسری آلودگی‌ها در ساختار فرمان خودرو نشر میکند (مثلاً داخل کاسه نمد فرمان).

بنابراین، روغن هیدرولیک هم مانند روغن های دیگر باید تعویض شود. قاعده کلی این است که با گذشته ۸۰ هزار کیلومتر از تعویض قبلی روغن هیدرولیک بایستی روغن جدید در فرمان خودرو ریخته شود. البته اگر قبل از رسیدن ۸۰ هزار کیلومتر هم یک سری علائم پیش بیاید راننده باید نسبت به تعویض روغن هیدرولیک فرمان اقدام نماید. این علائم عبارتند از:

• شنیدن صداهایی از پمپ هیدرولیک خودرو
• شنیدن صدای زوزه در هنگام چرخاندن فرمان
• مشاهده حالت کف کردگی در روغن هیدرولیک فرمان پس از باز کردن درب مخزن روغن هیدرولیک
•  احساس بوی سوختگی پس از بو کردن مقداری از روغن هیدرولیک موجود در مخزن روغن هیدرولیک
• مشاهده روغن هیدرولیک و دیدن کثیفی در آن
• مشاهده روغن هیدرولیک و دیدن کم شدن سطح آن ( روغن هیدرولیک معمولاً کم نمی شود مگر این که نشتی در سیستم فرمان وجود داشته باشد که باید نسبت به برطرف کردن مشکل سیستم فرمان که باعث نشتی می شود اقدام نمود)

 نحوه تعویض روغن هیدرولیک

برای عوض کردن روغن هیدرولیک فرمان دو روش وجود دارد: روش اول به سادگی قابل انجام است. در این روش کل روغن مخزن مربوطه خالی نمی شود و در چند مرحله روغن قبلی را از مخزن بیرون می آوریم و روغن جدید را درون مخزن می ریزیم.

در روش دوم که روش سخت تر ولی بهتری است کل روغن هیدرولیک به یک باره از قسمت پایین مخزن تخلیه می شود و سپس روغن جدید در مخزن روغن هیدرولیک ریخته می گردد. در ادامه هر دو روش را به طور کامل توضیح می دهیم.

 روش اول تعویض روغن هیدرولیک از بالا

 در وهله اول باید مخزن روغن هیدرولیک فرمان خودروی خود را بیابیم. معمولاً بر روی مخزن روغن شکل فرمان کشیده شده است که از روی آن می‌توانید متوجه شوید که مخزن را به درستی انتخاب کرده اید.

پس از پیدا کردن مخزن روغن هیدرولیک باید یک سرنگ بزرگ یا هر وسیله‌ی که عمل ساکشن را انجام می دهد روغن هیدرولیک قبلی را از مخزن مربوطه تخلیه کنیم. توجه داشته باشید که در مخزن روغن هیدرولیک دو خط وجود دارد که یکی تحت عنوان مین و دیگری تحت عنوان مکس مشخص است. این دو علامت حد پایین و حد بالای روغن هیدرولیکی که باید در مخزن باشند را نشان می دهد.

پس از اینکه که تا حد ممکن روغن هیدرولیک را از مخزن مربوطه بیرون کشیدید، باید روغن جدید را توسط یک قیف یا هر چیز دیگری که مانع از ریختن به بیرون روغن‌ هیدرولیک می شود؛ به درون مخزن بریزید. توجه داشته باشید که میزان روغن هیدرولیک نباید از علامت مکس بالاتر بیاید.

نکته دیگری که باید در اینجا به آن اشاره کنیم این است که در برخی از ماشین ها دو علامت سرد و گرم روی مخزن هیدرولیک وجود دارد که به شما نشان می دهد که روغن موجود دمای بالایی یا دمای پایینی دارد. طبیعی است که اگر دمای روغن بالا بود نباید در مخزن را باز کنیم. اگر هم خودروی شما فاقد این علامت بود همیشه اجازه دهید برای مدتی ماشین خاموش بماند تا روغن هیدرولیک موجود در مخزن مربوطه خنک شود. سپس اقدام به باز کردن در مخزن کنیم.

اگر بخواهیم توضیح این روش تعویض روغن هیدرولیک را ادامه دهیم باید پس از پر کردن مخزن درب مخزن را ببندیم. در مرحله بعدی باید ماشین خود را روشن کنید و پس از گذشت چیزی حدود یک دقیقه، سه یا چهار بار فرمان خودرو را تا آخر به سمت راست و به سمت چپ به چرخانید تا اینکه روغن هیدرولیکی که در خودرو ریخته شده است به طور صحیح در سیستم فرمان خودروی شما جاری شود.

در مرحله بعد باید هواگیری صورت پذیرد. نحوه هواگیری سیستم هیدرولیک خودرو شما به این نحو است که باید فرمان ماشین را چند بار به چپ و راست بچرخانید. اگر صدای زوزه به گوش شما آمد نشان دهنده این است که در سیستم هیدرولیک فرمان شما هوا وجود دارد. برای اینکه هوا را از بین ببرید باید درب مخزن روغن هیدرولیک را باز کنید و چند بار عمل چرخاندن فرمان به چپ و راست را تکرار کنید. پس از انجام چند باره این حرکت مشاهده می کنید که حباب های هوا از پمپ روغن هیدرولیک فرمان بالا می آیند و در واقع هواگیری روغن هیدرولیک به درستی در حال انجام است. هر موقع که صدای زوزه از فرمان قطع شد شما هواگیری را به طور کامل انجام داده اید و می توانید درب مخزن هیدرولیک را ببندید.

 روش دوم تعویض روغن هیدرولیک از پایین ماشین

 روش قبلی هرچند ساده بود اما تمام روغن هیدرولیک قبلی از سیستم هیدرولیک خارج نمی شود و مقداری از روغن کثیف قبلی در سیستم هیدرولیک باقی می ماند. در روش دوم تمام روغن قبلی از سیستم خارج می شود. طبیعی است که روش دوم سخت‌تر از روش قبلی است اما این امتیاز را نیز دارد.

در مرحله اول باید خودروی خود را با نهایت دقت بر روی یک جک قرار دهیم؛ البته اگر به چال سرویس دسترسی دارید می توانید از آن استفاده کنید و زیر خودرو بروید. در مرحله بعدی تا جایی که ممکن است توسط یک سرنگ بزرگ یا هر وسیله ساکشن روغن را از مخزن روغن هیدرولیک بیرون بکشید. پس از اینکه این کار را انجام دادید، بدون اینکه خودرو را روشن کنیم چندین بار فرمان خود را به چپ و راست می چرخانیم تا بقیه روغن موجود در سیستم فرمان هم به داخل مخزن روغن هیدرولیک بریزد.

بعد از این، یک بار دیگر روغن هیدرولیک را از مخزن تخلیه می کنیم. در مرحله بعدی لوله های رفت و برگشت روغن هیدرولیک را پیدا می کنیم. لوله‌های رفت و برگشت روغن هیدرولیک معمولاً توسط بست‌هایی بسته شده اند که باید آنها را با ابزاری مثل انبردست یا سیم چین جدا کرد. در مرحله بعدی لوله کم فشار را باز کرده و روغن باقیمانده را از آن تخلیه می کنیم. پس از این کار یک بار دیگر فرمان خودرو را در حالتی که ماشین خاموش است به چپ و راست می چرخانیم تا هر روغنی که در سیستم فرمان باقی مانده از آن خارج شود.

پس از طی این مراحل بعید است که روغن هیدرولیک خاصی در سیستم فرمان خودرو باقی مانده باشد. سپس در مرحله آخر روغن هیدرولیک جدید را از بالا و از درب مخزن وارد سیستم مخزن روغن هیدرولیک می کنیم. بعد از وارد کردن روغن جدید چند بار فرمان خودرو را می چرخانیم تا روغن در تمام سیستم فرمان جریان پیدا کند. فراموش نکنید که بعد از بستن لوله کم فشار، ماشین را روشن کنید و اجازه دهید که چند دقیقه ماشین در حالت خودکار و ایستاده کار کند تا کمی سطح روغن پایین برود. در انتها هم خودرو را از روی جک پایین می آوریم. بهتر است قبل از اینکه که خودرو را روشن کنیم و با آن حرکت کنید، یک بار دیگر مخزن روغن هیدرولیک را چک کنید و در صورتی که از علامت max موجود روی مخزن پایین تر بود به آن اضافه کنید.

قیمت روغن هیدرولیک

 قیمت روغن هیدرولیک به عوامل متعددی بستگی دارد. به عنوان مثال بدیهی است که یک روغن هیدرولیک ضد آتش و سنتتیک گرانتر از یک روغن هیدرولیک عادی باشد. در کل قیمت روغن هیدرولیک در بازار چیزی حدود ۷۰ هزار تومان تا ۳۰۰ هزار تومان برای یک لیتر می باشد. اگر قصد خرید روغن هیدرولیک با کیفیت را برای خودرو خود دارید می توانید با تماس با مجموعه یدک یار انواع برند ها کیفیت ها را در اختیار داشته تا نسبت به مدل ماشین و بودجه خود بهترین روغن را خریداری و درب منزل تحویل بگیرید.