شاتون چیست؟
شاتون از جمله قطعات وابسته به موتور خودرو است که مهم ترین رابط برای برقراری ارتباط بین میل لنگ و پیستون محسوب می‌شود، این قطعه دارای دو سر کوچک و بزرگ است که به ترتیب به پیستون و میل لنگ اتصال دارد. خوب است بدانید که شاتون ها از فولاد بسیار مقاوم ساخته می‌شوند چرا که دائم در معرض حرارت بالا هستند.
“شاتون موتور خودرو چیست؟” نام شاتون برای بسیاری از شما آشناست و به قطعه ای گفته می‌شود که همانند اهرم عمل کرده و برای تبدیل حرکت خطی پیستون به حرکت دورانی میل لنگ بکار می‌رود. به عبارت دیگر، چرخش شاتون سبب می‌شود تا پیستون به سمت بالا و پایین به حرکت درآمده و گشتاور چرخشی را در موتور ایجاد کند، این قطعه ارتباط بین پیستون و میل لنگ را نیز برقرار می‌کند و از اجزای حیاتی موتور محسوب می‌شود.
از آنجا که ضربه های شاتون به پیستون و سپس به میل لنگ انتقال می‌یابد، شاتون باید قدرت و استحکام کافی را داشته باشد تا بتواند در برابر این ضربات مقاومت کافی از خود نشان دهد چرا که اگر شاتون استحکام و مقاومت کافی نداشته باشد در اثر فشار وارد شده از سوی موتور، فرسوده شده و پس از گذشت مدتی خم می‌شود. این موضوع آسیب های زیادی را برای موتور خودرو به همراه خواهد داشت.
عکس شاتون ماشین را می توانید در زیر مشاهده کنید.
در این بخش از مقاله یدک یار قصد داریم تا به بررسی کلی شاتون و نقش تعیین کننده آن در سیستم فنی و پیشرانه خودرو بپردازیم، با ما همراه باشید.
معنی شاتون به انگلیسی چیست؟
شاتون ماشین به انگلیسی، Connecting Rod می شود که به معنای اهرمی است که حرکت خطی را به حرکت های دورانی تبدیل می‌کند.
بوش شاتون چیست؟
اجزای تشکیل دهنده شاتون خودرو شامل مواردی متعددی است که بوش یکی از همین اجزا محسوب می‌شود، بوش شاتون به انگلیسی برابر است با Bosch Connecting Rod و قطعه ای محسوب می شود که در داخل سر بزرگ شاتون قرار می‌گیرد و به دلیل دو تکه بودن یاتاقان، شاتون به دو نیم بوش در بخش نیمه بالایی و نیمه پایینی تبدیل می شود، در واقع این قطعه بین لنگ میل لنگ و شاتون قرار می‌گیرد.
مهم ترین “وظیفه بوش شاتون” کاهش میزان اصطکاک و سایش و فرسودگی بین قطعات است.
دستِ شاتون چیست؟
منظور از دستِ شاتون یک شاتون کامل و اجزای آن در خودروست، به عبارت دیگر تعداد شاتون هایی که در موتور خودرو طراحی شده را دستِ شاتون می‌گویند، تعداد شاتون موجود در خودرو ها متفاوت است و در صورت خرابی هر کدام از این شاتون ها، نیاز به تعویض کامل شاتون نخواهد بود و بعد از تشخیص مکانیک ممکن است تنها نیاز به تعمیر و یا تعویض قطعاتی از دستِ شاتون باشد.
جنس شاتون از چیست؟
“جنس شاتون” از فولاد بسیار سخت و مقاوم می باشد چرا که ملزم به حل نوسانات و مقاومت های بسیاری در خود است، نیروی وارد شده به شاتون به اندازه ای زیاد است که می‌تواند نیروی یک خودرو را با در نظر گرفتن انرژی هدر رفته و یا اصطکاکی، به گیربکس رسانده و اتومبیل را به حرکت درآورد، به همین دلیل جنس استفاده شده در این قطعه باید از مقاومت زیادی برخوردار باشد.
ساختار شاتون
در حقیقت، دو سر شاتون دارای اختلاف در اندازه خود با یکدیگر هستند؛ به این صورت که شاتون دارای یک سر کوچک در بالا و یک سر بزرگتر در پایین (محل اتصال این قطعه به میل لنگ) خود است.
به طور معمول، سر کوچک تر شاتون به صورت یکپارچه بوده و سر دیگر آن که بزرگ تر است و به صورت دو تکه تعبیه شده که با کمک پیچ و مهره به یکدیگر متصل می‌باشند، با این وجود در موتور برخی از خودرو ها مشاهده می‌شود که دو سر این قطعه به صورت یکپارچه بوده و میل لنگ به شکل قطعه جداگانه برای نصب و جدا سازی از شاتون، طراحی شده است.
سر کوچک شاتون را یک یاتاقان تشکیل می‌دهد که انگشتی پیستون از داخل آن می‌گذرد؛ در داخل این یاتاقان معمولا یک عدد بوش از جنس مس و یا برنج قرار داده می‌شود که با پین پیستون در تماس مداوم و مستقیم است، همچنین سر بزرگ شاتون به شکل یک یاتاقان دو تکه بوده که متحرک می‌باشد (یعنی میل لنگ در داخل این یاتاقان دارای چرخش است) پس می توان گفت یاتاقان در شاتون هم زیاد مورد استفاده قرار می گیرد.
وظیفه شاتون
“وظیفه شاتون در موتور خودرو چیست؟” همانطور که می‌دانید، قطعات بسیاری در اتومبیل وجود دارد که در نهایت سبب حرکت و راه اندازی خودرو خواهد شد، به طور کلی، ماهیت اصلی خودرو با حرکت های چرخشی، رفت و برگشتی گره خورده است. بعد از انفجاری که در سیلندر موتور اتفاق می افتد، حرکت رفت و برگشتی در پیستون شروع می شود که از طریق شاتون به میل لنگ های متحرک منتقل می‌شود و در طی یک عملیات دیگر نیز این حرکات رفت و برگشتی شاتون توسط طراحی خاص میل لنگ به حرکات دورانی تبدیل می‌شود، پس دقت داشته باشید که بدون وجود شاتون و یا خراب بودن این قطعه این حرکات دورانی به وجود نخواهد آمد.
زمانی که میل لنگ به حرکت درمی‌آید، فلایویل که به میل لنگ متصل است نیز شروع به چرخش کرده و بعد عبور از دیسک و صفحه خودرو به سمت گیربکس رفته و انرژی موتور را به آن منتقل می کند.
شاتون به چه قطعاتی متصل است؟
همانطور که در موارد بالا به آن اشاره گردید، شاتون از بالا به کمک گژن پین به پیستون و از پایین نیز به وسیله یاتاقان های گوناگون به میل لنگ متصل می‌باشد، البته این نکته فراموش نشود که منظور از یاتاقان های گوناگون به این معنا نیست که در یک موتور باید از یاتاقان های مختلف استفاده نمود.
نحوه انتقال گرما در شاتون
هنگامی که موتور خودرو شروع به کار کرده و سوخت آن نیز در این زمان منفجر می‌شود، گرمای حاصل از این انفجار به اندازه ای زیاد است که اگر از سیستم خنک کاری فاکتور گرفته شود و این قطعه را همان لحظه از موتور به بیرون بکشیم، مشاهده می‌کنیم که به شدت قرمز شده است، پس نیاز است تا عملکرد خنک کاری این قطعه مهم نیز ترسیم شود، خوب است بدانید برای خنک کاری شاتون هم از روغن استفاده می‌شود، بدین صورت که روغن به دیواره های شاتون پاشیده می شود و سبب خنک کاری آن می‌شود، همچنین به خاطر داشته باشید که مهم ترین راه حل برای خنک کاری شاتون، انتقال گرما به یاتاقان های روغنی است.
انواع شاتون
در این بخش به بررسی “انواع شاتون خودرو” می‌پردازیم:
شاتون سدیمی
این نوع از شاتون ها توخالی بوده و برای تولید قدرت های کمتر از موتور های عادی مورد استفاده قرار می‌گیرند، هنگامی که این قطعه به بالا ترین میزان حرارت خود رسیده باشد، به وسیله روغن کاری خنک می‌شود، همچنین درون شاتون های سدیمی نمک هم وجود دارد که سبب از بین رفتن گرمای بیشتری در آن شده و خنک کاری آن را سرعت می بخشد.
شاتون کوتاه
شاتون کوتاه در اتومبیل هایی همچون لامبورگینی، بوگاتی ویرون و شیرون و … مورد استفاده قرار می‌گیرد که برای سرعت های بالا طراحی و تولید شده اند، دلیل این موضوع این است که مسیر رفت و برگشت پیستون دارای فاصله بسیار کمی بوده و می‌تواند از پایین ترین نقطه در کسری از ثانیه به بالاترین نقطه برسد، در این هنگام، قدرت کم اما سرعت بسیار زیاد شده و قادر به پر کردن صفر تا صد در ۳ ثانیه خواهد بود، به نوعی این مورد را می توان از مزایای شاتون کوتاه دانست.
شاتون بلند
شاتون بلند در موتور خودرو هایی استفاده می‌شود که ارتفاع سیلندر آن ها بسیار بیشتر از موتور های معمولی بوده و در این صورت قدرت بسیار زیادی تولید می‌شود چرا که در این هنگام پیستون به بالاترین میزان خود رفته و سوخت را در شدیدترین حالت ممکن متراکم می‌کند.
دور موتور در این حین بسیار کم بوده و صفر تا صد را در ۱۰ ثانیه به بالا پر می‌کند، این خودرو ها اغلب به عنوان آفرود مورد استفاده قرار می‌گیرند چرا که قدرت بسیار زیادی از طریق شاتون بلند ساخته می‌شود.
تفاوت شاتون کوتاه و بلند در چیست؟
شاتون های بلند و کوتاه فرقی از نظر ساختاری و شکل ظاهری با هم ندارند و تنها طول شاتون های بلند از کوتاه بلند تر است، توجه داشته باشید اصل تفاوت شاتون کوتاه و بلند در کاربرد های آنها است؛ شاتون های بلند وظیفه تولید قدرت را بر عهده دارند در حالی که شاتون های کوتاه بیشتر برای سرعت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آیا شاتون در موتور های برقی هم وجود دارد؟
سیستم پیشرانه و موتوری خودرو های برقی بسیار متفاوتر از نوع بنزینی است، در موتور های برقی سوختی وجود ندارد که در مرحله سوختن قرار گیرد و در ادامه آن نیز انرژی تولید نخواهد شد و از انرژی برقی ذخیره شده برای به حرکت درآوردن ماشین استفاده می‌شود.
پس خودرو هایی که دارای موتور های برقی هستند شامل شاتون نمی باشند و حتی سیلندر و پیستون هم ندارند.
دلایل خرابی شاتون
- تنظیم نادرست
- دنده معکوس در سرعت بالا
- کیفیت پایین محصول
- تصادفات شدید
- ضربات شدید به پیستون
- اختلال در سیستم روانکاوی
- شکستگی شاتون
- فیلرگیری اشتباه
- استفاده از شمع نامناسب و نامرغوب
- استفاده از روغن موتور نامرغوب
علائم تعویض شاتون
- شنیدن صداهای غیر عادی و تق تق از موتور
- روغن ریزی موتور
- پرت شدن قطعات فلزی به سمت بیرون
در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق فورا به تعمیر کار متخصص مراجعه نموده و به بررسی و رفع مشکل بپردازید .
خرید شاتون
تهیه یک شاتون جدید برای خودرو می‌تواند پروسه سختی برای خریداران به ویژه افراد مبتدی باشد که وجود محصولات تقلبی و بی کیفیت بسیار و همچنین عدم اطلاع از مناسب ترین محصول برای مدل خودرو شما از شایع ترین دلایل آن است، بنابراین پیشنهاد ما به شما این است که از طریق مراکز معتبر نسبت به خرید محصولی با کیفیت اقدام کنید.
اگر مرکز معتبری در این زمینه نمی‌شناسید، مجموعه یدک یار در این باره به شما کمک می‌کند، این فروشگاه با ارائه طیف وسیعی از لوازم یدکی و قطعات با ضمانت اصالت و سلامت فیزیکی، اقدام به عرضه آنها به مشتریان خود در سراسر کشور نموده است. با تماس با این مجموعه امکان دریافت مشاوره رایگان در مورد قیمت شاتون خودرو و دیگر مسائل نیز برای شما فراهم است، بنابراین برای خرید شاتون و دریافت اطلاعات همین حالا اقدام کنید.