سوپاپ چیست؟

“سوپاپ” ها قطعاتی دارای نظم خاص و ویژه ای برای باز و بسته شدن می‌باشند. موتور های احتراقی ملزم به تولید نیروی کافی برای حرکت خودرو از طریق سوزاندن سوخت در داخل سیلندر هستند. وجود سوپاپ در زمانبندی دقیق این پروسه وعملکرد درست موتور و احتراق به موقع آن تاثیر بسزایی دارد. به همین دلیل، عدم وجود آن معضلات بسیاری را به وجود خواهد آورد.

در این مقاله قصد داریم تا به پاسخ سوالاتی همچون “سوپاپ چیست؟” و چکار می‌کند بپردازیم. با این بخش از یدک یار همراه باشید.

سوپاپ یعنی چه؟

سوپاپ (Engine Valves) که یکی از قطعات موتور خودرو محسوب می‌شود، ریشه در یک لغت فرانسوی به معنای دریچه دارد و به شکل قارچ می‌باشد. در حالت کلی، به هر وسیله ای که ورود و خروج هوا را کنترل می‌کند سوپاپ گفته می‌شود و سوپاپ خودرو وظیفه دارد تا ورود و خروج هوا، سوخت و دود را کنترل نماید.
همچنین در زبان فارسی سوپاپ ها را قطعه ای پولکی شکل که با قرار گرفتن بر روی سرسیلندر ها دریچه ها را سد می‌کند نیز تعریف کرده اند.

ساختار سوپاپ

اغلب سوپاپ هایی که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند، از نوع سوپاپ قارچی شکل یا پایه دار می‌باشند. این سوپاپ ها حاوی یک ساقه (مشابه ساقه قارچ) و بخش کفی سوپاپ است که همچون قسمت بالایی قارچ می‌باشد و در منطقه احتراق قرار گرفته است. بخش کفی سوپاپ بیشترین درجه حرارت و فشار را تحمل می‌کند. محل قرارگیری سوپاپ نیز که در سرسیلندر و یا خود سیلندر قرار دارد حاوی لبه ای به اسم نشیمنگاه می‌باشد که دارای یک لبه مورب است.

این لبه که با لقب وجه سوپاپ نیز معروف است، دارای شیب ویژه و منحصر به فردی در طراحی و ساخت می‌باشد. در انتهای بعدی سوپاپ که همان رویه ساقه آن محسوب می‌شود، یک فنر و گاهی اوقات نیز دو فنر مقاوم وجود داشته که از طریق دو عدد خار و یک نگهدارنده به بخش انتهای سوپاپ محکم شده اند (فراموش نشود که این دو عدد خار به کمک هیچ وسیله ای نگهداری نشده و فقط در بخش انتهای سوپاپ قرار دارند).

فنر سوپاپ سبب  محکم نگه داشتن وجه سوپاپ بر روی نشیمنگاه می‌شود، به این ترتیب از هر نوع نشتی در زمان های قدرت و تراکم جلوگیری می‌کند. زاویه رایج برای وجه و نشیمنگاه سوپاپ ۴۵ درجه است اما برای سوپاپ های هوا برخی اوقات از زاویه ۳۰ درجه نیز استفاده می‌شود.

اجزاء تشکیل دهنده سوپاپ

1. قطر گلکی
2. قطر گیج لاین
3. لنگی دور کلگی
4. لنگی کف
5. بار کامل
6. ارتفاع کمربند
7. ارتفاع پخ انتها
8. زبری ساق
9. ارتفاع کلی
10. ارتفاع آب کاری ساق
11. قطر ساق
12. لنگی کف
13. ارتفاع سخت کاری
14. لنگی انتهای ساق
15. سختی انته ساق

مواد و ترکیبات موجود در سوپاپ ها

از آنجایی که سوپاپ ها در برابر حرارت بالایی قرار گرفته و همچنین با سرعت زیادی در حال فعالیت هستند، در معرض فشار و فرسودگی چشم گیری قرار دارند، مشخص است که سوپاپ تخلیه گاز یا همان سوپاپ های دود ناشی از احتراق بسیار گرم تر از سوپاپ تنفس (سوپاپ هوا) خواهند شد چرا که در معرض یک شعله مداوم قرار دارد.

در مواقعی که موتور زیر بار قرار می‌گیرد، حرارت آن به حدی بالا رفته و زیاد می‌شود که رنگ قرمز به حالت قرمز کدر درمی‌آید.

سوپاپ های تخلیه را از آلیاژ فولاد مخصوصی می سازند که جهت به وجود آوردن مقاومت در برابر شکستگی، تاب برداشتن، فرسودگی زود هنگام، زنگ زدن و … مناسب است. این آلیاژ های فولادی مقادیر نسبتا زیادی از نیکل، کروم و سیلیس را دارا بوده و از فلزات استفاده کمتری در آن ها بکار رفته است.

سوپاپ های تنفس بسیار خنک تر از سوپاپ های دود کار می‌کنند، در نتیجه به صورت کمتری در معرض زنگ زدن، سوختن و همچنین فرسودگی قرار می‌گیرند. با توجه به نکاتی که تا کنون گفته شد، می‌توان گفت یک سوپاپ خوب باید ویژگی هایی نظیر موارد زیر را دارا باشد:

1. مقاومت بالا در مقابل ساییدگی
2. حرارت بالا نباید سبب سوختگی و ایجاد خوردگی در سوپاپ شود
3. مقاوم در برابر ضربه

سوپاپ چکار می‌کند؟

به نظر شما “سوپاپ چکار می‌کند؟” پاسخ این سوال از مهم ترین اهداف این مقاله است که در ادامه به ذکر آن خواهیم پرداخت. همانطور که گفته شد، موتور های درون سوز و احتراقی از طریق احتراق سیلندر نیروی کافی برای حرکت را پیدا می‌کنند. در این حالت سوپاپ ها نقش بسزایی در ایجاد یک زمانبندی مناسب برای روند صحیح این پروسه خواهند داشت.

به طور کلی، ماده سوختنی، اکسیژن، و حرارت سه پارامتر مورد نیاز عمل سوختن می‌باشند. در نتیجه، هر موتوری نیازمند دریافت اکسیژن از محیط بیرون برای طی کردن پروسه سوختن می‌باشد و بعد از این مرحله، دود به وجود آمده توسط موتور خارج می‌شود.

تولید نیرو در موتور خودرو ها به گونه ای است که گاز وارد شده باید به اندازه محدودی متراکم شده و پس از انفجار، انرژی جنبشی ایجاد شده سبب حرکت پیستون ها خواهد شد. محیط پروسه عملیاتی ذکر شده باید به صورت بسته صورت گیرد.

با توجه به این گفته ها، می‌توان نتیجه گرفت که سوپاپ ها بهترین وسیله برای ایجاد محیطی جهت احتراق موتور می‌باشد تا در زمانی مناسب ارتباط با بیرون را قطع و وصل نمایند.

انواع سوپاپ

در این بخش به بررسی “انواع سوپاپ” می‌پردازیم:

سوپاپ هوا

سوپاپ هوا از نظر ظاهری و ابعاد بزرگتر از سوپاپ دود بوده و در دمای پایین تری نیز قابل استفاده است.

سوپاپ دود

از آنجایی که سوپاپ دود با احتراق یا گاز های داغ ناشی از احتراق در تماس مداوم است، از دمای بالاتری برخوردار می‌باشد. این سوپاپ از نظر ظاهری کوچک تر از سوپاپ هوا است.

زمانبندی عملکرد سوپاپ

باز و بسته شدن سوپاپ ها باید در یک زمان بندی مشخصی انجام گیرد که قطعه ای به نام میل بادامک این کار را بر عهده دارد. میل بادامک زمان باز و بسته شدن سوپاپ را با توجه به شکل بادامک هایی که روی آن قرار دارند تنظیم کرده و علاوه بر این میزان بسته ماندن سوپاپ ها را نیز مشخص می‌کند.

طبق این گفته ها می‌توان نتیجه گرفت که باز و بسته شدن سوپاپ ها با حرکت پیستون ها هماهنگی کاملی دارد. میل بادامک ها به شکل ثابت و همیشگی با میل لنگ ارتباط دارند تا از این طریق هماهنگی لازم میان پیستون ها و سوپاپ ها برقرار شود.

قطعات متنوعی برای راه اندازی و باز و بسته شدن سوپاپ ها در موتور های گوناگون وجود دارند اما قطعات مورد نیاز برای این پروسه معمولا عبارتند از:

• بالابر
• میل بادامک
• میله فشارنده
• انگشتی
• اسبک سوپاپ
• فنرهای سوپاپ ها

در استفاده از این قطعات مکان و ترتیب سوپاپ ها تاثیر زیادی دارند.

علائم خرابی سوپاپ

برخی از شایع ترین عوامل خرابی سوپاپ ها عبارتند از:

• تنظیم نبودن فیلتر سوپاپ
• درست نبودن نسبت هوا و سوخت
• پاره شدن تسمه تایم که منجر به کج شدن سوپاپ می‎شود
• بیرون آمدن سیت سوپاپ در اثر حرارت بالا

در صورت بروز هر یک از این موارد، نشانه هایی همانند صدای تلق تلق و تک کار کردن موتور حاکی از خرابی در این قطعه است.

خرید سوپاپ

از آنجایی که سوپاپ یک قطعه مصرفی در موتور محسوب می‌شود، خرابی آن عملکرد درست موتور را مختل کرده و موجب به وجود آمدن مشکلات عدیده ای می‌شود. از همین رو، مهم است که نسبت به بررسی به موقع این قطعه اطمینان حاصل کنیم.

مجموعه یدک یار یکی از مراکز معتبر خرید و فروش انواع لوازم یدکی و قطعات خودرو می‌باشد که با هدف تامین کالاهایی با ضمانت اصالت و دارا بودن سلامت فیزیکی اقدام به قعالیت نموده است.

در صورت نبود هر یک از ویژگی های محصولی ذکر شده، امکان مرجوع یا تعویض آن وجود دارد. همچنین، افراد امکان دریافت مشاوره رایگان قبل از خرید محصول را داشته و سوالات آنها توسط تیم کارشناس و متخصص یدک یار برطرف می‌شود.

برای دریافت مشاوره رایگان و خرید سوپاپ خودرو با ما در تماس باشید.