سنسور دریچه گاز چیست؟
سنسور دریچه گاز از جمله قطعات مهم و حساس در سیستم سوخت رسانی خودروست که وظیفه کم و زیاد کردن میزان سوخت دریافتی موتور و همچنین میزان گاز خوردن اتومبیل را بر عهده دارد. این قطعه مستقیما با واحد کنترل مرکزی در ارتباط بوده و سیگنال هایی را بر اساس تغییرات فیزیکی و شیمیایی ارسال می‌کند.
تا به حال چیزی درباره سنسور دریچه گاز خودرو شنیده اید؟ وظیفه این قطعه چیست؟ سنسور دریچه گاز خودرو از قطعات مرتبط به سوخت رسانی خودرو است که با توجه به نامی که دارد، وظیفه اصلی گاز خوردن اتومبیل شما را بر عهده می‌گیرد.
این نوع سنسور ها در موتور های انژکتوری تعبیه می‌شوند و در کنار استپر موتور قرار می‌گیرند. در این مقاله قصد داریم تا بیشتر با سنسور دریچه گاز و نحوه عملکرد آن آشنا شویم. با ما تا انتها مقاله همراه باشید.
سنسور دریچه گاز (Throttle position sensor) از جمله قطعات حساس در موتور خودروست که ارتباط مستقیمی با میزان کم و زیاد شدن سوخت دارد. امروزه تمامی خودرو های وارداتی و برخی مدل های داخلی همانند پژو ۲۰۶، دنا، رانا، و سمند از دریچه گاز های برقی پشتیبانی می‌کنند. سنسور در این مدل خودرو ها در همان محفظه ای که دریچه در آن قرار گرفته تعبیه شده است.
سنسور دریچه گاز چیست؟
یکی از اجزای مهمی که در هر خودرو وجود دارد، سنسور دریچه گاز است. برای مدیریت سوخت خودرو از این دریچه استفاده می‌شود. با باز شدن این دریچه ترکیب مناسبی از هوا و سوخت وارد موتور ماشین می‌شود. سنسور دریچه گاز مقدار فشاری که راننده در حالت روشن بودن ماشین به پدال گاز وارد می‌کند را اندازه می‌گیرد و آن را به واحد کنترل ماشین ارسال می‌کند. ECU یا کامپیوتر ماشین متناسب با این فشار دستوری ارسال می‌کند که میزان پاشش سوخت را مشخص می‌کند.
قسمتی به نام پولکی به شکل یک میله به سنسور دریچه گاز وصل است، مقدار باز و بسته شدن پولکی توسط مقاومت متغیر به ولتاژ تبدیل می‌شود و ولتاژ بدست آمده برای ECU ماشین یا همان کامپیوتر ماشین ارسال می‌شود. محل قرار گیری سنسور دریچه گاز در ماشین بر روی دریچه گاز ماشین و نزدیک به استپر است.
البته در ماشین‌های برقی این قطعه داخل دریچه گاز قرار می‌گیرد. برای فردی که تخصصی در زمینه ماشین ندارد، پیدا کردن محل این حسگر به راحتی قابل تشخیص نیست. در ماشین‌های امروزی به جای سنسور دریچه گاز از دریچه گاز برقی استفاده می‌کنند و این قطعه دیگر در ماشین‌ها وجود ندارد. اما ماشین‌هایی مانند پژو، پراید، و سمند هنوز از دریچه گاز برقی استفاده نمی کنند.
سنسور دریچه گاز چه قسمت‌هایی دارد؟
دریچه سنسور گاز دارای قطعه ای به نام شیر پروانه است. شیر پروانه با تغییر زاویه ای که می‌دهد میزان عبور جریان هوا به سمت موتور را تغییر می‌دهد. اگر دریچه گاز مکانیکی باشد این شیر توسط کابل و با فشاری که به پدال گاز وارد می‌شود مدیریت می‌شود. اما اگر دریچه گاز برقی باشد با دستوری که از سامانه مدیریت موتور می‌گیرد زاویه آن تغییر می‌کند.
مواد مورد استفاده در ساخت بدنه دریچه گاز، آلومینیوم یا ترکیبی از سایر مواد هستند. البته باید گفت مواد ترکیبی سبک هستند و در برابر خوردگی از خود مقاومت نشان می‌دهند بنابراین در ساخت دریچه گاز ایده آل هستند. اگر دریچه گاز برقی باشد برای تغییر زاویه دریچه نیاز به دو عامل به نام‌های عملگر (actuator) و حسگر (sensor) دارد.
حسگر موظف است موقعیت هر لحظه دریچه گاز را برای تشخیص اینکه در دور آرام یا idle است یا تمام بار یا full load است یا در حال شتاب یا accelerating است یا در حالت کاهش سرعت ماشین یا decelerating است به واحد کنترل ماشین یا ECU مخابره کند.
دریچه گاز یک مسیر اضافی هم برای عبور هوا بصورت جانبی دارد. برای کنترل این مسیر از استپر موتور استفاده می‌شود. موارد استفاده از استپر موتور عبارتند از اینکه در زمان سرد بودن موتور حالت ساسات ایجاد می‌کند و دریچه گاز را می‌بندد. در زمانی که مثلا کولر ماشین را روشن می کنید و بار اضافی به موتور وارد می‌شود دور ماشین را روی آرام تنظیم می‌کند. زمانی که ماشین در حالت دور آرام است نسبت مناسبی از مخلوط سوخت و هوا را تنظیم می کند و باعث می‌شود در این شرایط تولید آلاینده کاهش پیدا کند. همچنین، زمانی که راننده بصورت ناگهانی پای خود را از روی پدال گاز بر می‌دارد مسیر هوا را سریع می‌بندد.
سنسور دریچه گاز چکار می‌کند؟
سنسور دریچه گاز همانند دیگر سنسور های بکار رفته در خودرو وظیفه نظارت و ارسال سیگنال به کامپیوتر خودرو را بر عهده دارند. به طور کلی، این سنسور تغییرات فیزیکی و شیمیایی را اندازه گیری کرده و به ECU منتقل می‌کند. این سنسور شامل سه پین با نام های زیر است:
- پین یک؛ مثبت ۵ ولت
- پین دو؛ سیگنال
- پین سه؛ اتصال منفی
حال زمانی که راننده سوئیچ را می‌چرخاند، اطلاعات از پین مثبت ۵ ولت و اتصال منفی به سنسور ارسال می‌شود. حال زمانی که فرد پای خود را روی پدال گاز فشار می‌دهد، این مقاومت متغیر تبدیل به ولتاژ شده و توسط پین سیگنال به واحد کنترل مرکزی فرستاده می‌شود.
سنسور دریچه گاز میزان گاز خوردن خودرو و دریچه گاز را کنترل می‌کند، بدین ترتیب، زمانی که پای خود را بر روی پدال گاز می‌فشارید، پولکی های دریچه گاز باز شده و میزان سوخت انژکتور توسط این سنسور ارزیابی و کنترل می‌شود.
به عبارت دیگر، هر چقدر پای خود را روی پدال گاز فشار دهید، پولکی دریچه گاز هم به همان میزان باز می‌شود و میزان پاشش سوخت انژکتور خودرو شما را تنظیم می‌کند تا کم و زیاد نشود و میزان مصرف سوخت اتومبیل شما استاندارد باشد.
چه چیزی باعث خراب شدن سنسور دریچه گاز می‌شود؟
در بخش قبل به نشانه‌هایی که می‌توانید با دیدن آن متوجه شوید سنسور دریچه گاز خراب است پرداختیم. در این بخش می‌خواهیم بدانیم چه چیزی باعث می‌شود سنسور دریچه گاز خراب شود.
نقص در واحد کنترل ماشین یا ECU باعث خرابی سنسور دریچه گاز می‌شود!
اگر قسمت واحد کنترل ماشین خراب شده باشد می‌تواند سنسور دریچه گاز را نیز خراب کند. در برخی از شرایط دیده شده که با خراب بودن ECU، یک سری از قطعات سوخته اند. یکی از دلایل سوختن سنسور دریچه گاز خرابی یا نقص در ECU آن است.
وجود اتصالی در سیم کشی ماشین از دلایل خرابی سنسور دریچه گاز است!
اگر در سیم کشی خودرو مشکلی وجود داشته باشد یا اینکه برق ماشین نوسان بکند، اطلاعاتی که باید به قسمت ECU یا همان کامپیوتر ماشین مخابره شوند اطلاعات صحیحی نیستند. این اطلاعات نادرست باعث می‌شوند فرمان‌های غلطی توسط ECU صادر شود که سوختن سنسور دریچه گاز از عواقب این فرمان‌ها است.
با شستشوی داخل موتور حسگر دریچه گاز خراب می‌شود؟
از آنجایی که سیستم ماشین بسیار حساس است باید مواظب بود به برخی از قطعات آب نخورد. زیرا در نتیجه خیس شدن آنها اتصالی بوجود می‌آید. یکی از قطعاتی که خیس شدن آن باعث بروز مشکل می‌شود سنسور دریچه گاز است. به همین دلیل باید بصورت اصولی خودرو شستشو شود تا این قطعه آسیب نبیند.
با خرابی پولکی دریچه گاز سنسور دریچه گاز خراب می‌شود؟
قطعات مکانیکی دریچه هوا در اثر ضربه ای که به آنها وارد می‌شود می‌شکنند یا دچار مشکل می‌شوند، پولکی دریچه گاز یکی از این قطعات است که با خرابی آن سنسور دریچه گاز نیز خراب می‌شود.
نحوه تعویض سنسور دریچه گاز چگونه است؟
برای اینکه بصورت صد در صد متوجه شویم که سنسور دریچه گاز خراب است باید از دستگاه دیاگ استفاده کنیم. البته درصورت خرابی حسگر دریچه گاز چراغ چک ماشین هم روشن می‌شود. دستگاه دیاگ اصولا در تعمیرگاه‌ها وجود دارد. بنابراین برای ریست کردن سنسور گاز، تعمیر آن و یا تست این سنسور به یک تعمیرکار مراجعه کنید. اما اگر این دستگاه را در خانه دارید در این بخش در چند مرحله به شما آموزش می‌دهیم که برای مثال سنسور دریچه گاز پراید را تعویض کنید. اگر برای تعویض سنسور دریچه گاز آماده اید، آچار ریگی ۸ خود را دم دست بگذارید.
- دریچه گاز ماشین را پیدا کنید.
- سنسور دریچه گاز درست روی دریچه گاز است.
- پیچ‌هایی که روی سنسور وجود دارد را باز کنید و آن را آزاد کنید.
- سنسور دریچه گاز جدید را سر جای خود ببندید
- دقت کنید میله میانی دریچه گاز باید داخل چاک سنسور قرار بگیرد و هنگامی که سنسور را می‌بندید باید کمی بچرخد.
- برای تنظیم دقیق جای آن، به ماشین کمی گاز بدهید تا متوجه شوید که جای دقیق آن کجا است
قیمت سنسور دریچه گاز چقدر است؟
سنسور دریچه گاز با توجه به شرکتی که آن را تولید می‌کند دارای قیمت‌های متفاوتی است. برای مثال، قیمت سنسور دریچه گاز در ماشین‌هایی مانند پژو ۴۰۵، تیبا و پراید و برخی از خودروهای ایرانی از ۲۰۰ هزار تومان کمتر بود اما ممکن است قیمت آن افزایش پیدا کرده باشد. البته قیمت سنسور دریچه گاز ماشین‌های مونتاژی یا وارداتی از این عدد بیشتر است.
عوامل موثر بر خرابی سنسور دریچه گاز
- آب خوردن سنسور
- خرابی پولکی دریچه
- نوسان برقی و نقص و اتصالی در سیم کشی
- نقص در ECU
- فشار آوردن بیش از حد به پدال گاز
- کثیف ماندن طولانی مدت دریچه گاز
علائم خرابی سنسور دریچه گاز چیست؟
- تاخیر یا گاز خوردن زیاد موتور
- بالا ماندن دور موتور
- استپ کردن موتور در دور های ۲۵۰۰ الی ۳۰۰۰
- پایین آمدن گاز موتور با تاخیر
- خاموش شدن خودرو هنگام سرد بودن
- افزایش مصرف سوخت
- دود کردن غیر طبیعی اتومبیل
- وقتی ماشین گرم است دور موتور بالا باشد و وقتی ماشین سرد است دور موتور پایین بیاید
- ماشین گاز هرز بخورد.
- ماشین به اصطلاح کپ کند
نحوه عیب یابی سنسور دریچه گاز
اگر وقت کافی برای مراجعه به تعمیرگاه را ندارید، می‌توانید با استفاده از یک لامپ تست و دستگاه دیاگ از سالم بودن سنسور دریچه گاز خودرو خود مطمئن شوید. برای انجام این کار مراحل زیر را دنبال کنید:
- ابتدا سوکت های سنسور را جدا کنید و آنها را با لامپ تست بررسی کنید.
- بهتر است از سالم بودن پین سیگنال مطمئن شوید و بعد به سراغ پین های دیگر بروید که توسط دستگاه دیاگ پارامتر های دقیق آن را نشان می‌دهد.
- وارد قسمت خواند کد خطا دستگاه دیاگ شوید و با توجه به دائم یا موقتی بودن خزا های داده شده، آنها را پاک کنید
- اگر خطا دائمی باشد پاک نشده و اگر موقتی باشد به سرعت حذف می‌شود
زمان تعویض سنسور درچه گاز
از آنجایی که دریچه های گاز نیازی به تمیز کردن، روغن کاری، و سرویس ندارند، چرا که قطعه الکتریکی بوده و طول عمر مفیدی دارند و بعد از گذشت این زمان نیاز به تعویض دارند. زمان مشخصی برای تعویض آنها در نظر گرفته نشده اما با سرویس دوره ای خودروی خود و مراجعه به مرکز معاینه فنی، می‌توانید نسبت به تعویض آن اطمینان حاصل کنید.
سنسور دریچه گاز را از کجا بخریم؟
خرید سنسور دریچه گاز به دلیل داشتن طول عمر دوره ای آنها توسط افراد مختلف انجام می‌شود. سنسور ها دارای انواع مختلفی هستند و بسته به خودرو شما تعبیه شده اند. برای خرید این قطعه می‌توانید با مجموعه یدک یار در ارتباط بوده و از طریق وب سایت فروشگاهی، محصول مورد نظر خود را بیایید. همچنین با شماره گیری ۹۱۳۰۵۰۶۰-۰۲۱ می‌توانید تماس تلفنی با واحد فروش برقرار کرده و خرید خود را انجام دهید.