ترموستات ماشین چیست؟
ترموستات ماشین یکی از قطعات وابسته به سیستم خنک کننده موتور خودروست که وظیفه قطع و وصل کردن جریان مایع خنک کننده به موتور را بر عهده دارد. این قطعه ساختاری ساده ای داشته و اندازه کوچکی را شامل می‌شود. نبود ترموستات موجب باز ماندن مسیر ورود آب به موتور شده و در نتیجه به قطعات داخلی و همچنین خود موتور آسیب می‌رساند.
ترموستان یکی از اجزای داخلی خودروست که ارتبط مستقیمی در خنک کنندگی موتور و اجزای داخلی آن دارد. وجود ترموستات یکی از حیاتی ترین موارد در خنک کردن سیستم خودروست و بدون آن مراحل حساس خنک کنندگی موتور به درستی انجام نشده و دمای موتور بالا می‌رود.
در این بخش از مقاله یدک یار قصد داریم تا به بررسی ترموستات ماشین و تشریح این موضوع که ترموستات از چه قطعاتی تشکیل شده و چکار می‌کند بپردازیم. با ما همراه باشید.
آشنایی با ترموستات
سیستم خنک کننده در خودرو های احتراق داخلی نقش عمده ای را در این سیستم ایفا می‌کنند و عدم کارکرد مناسب آنها موجب کاهش بازدهی موتور و آسیب به اجزای خواهد شد. بالا رفتن بیش از دمای موتور موجب آسیب به قطعات خودرو شده و روغن را رقیق می‌کند و خاصیت روانکاوی بین آنها را از بین می‌برد.
در ادامه سرد بودن بیش از حد دمای موتور نیز باعث می‌شود تا غلظت روغن موتور بالا رفته و دوباره روانکاوی مناسبی بین قطعات آن صورت نگیرد. در دو حالت آسیب های جدی به این بخش حیاتی ماشین وارد می‌شود.
تمامی خودرو های موتور احتراقی دارای قطعه ای به نام ترموستات (Thermostat) هستند. این قطعه با نام دماپای نیز شناخته می‌شود. ترموستات قطعه ای کوچک است که در بین موتور و رادیاتور خودرو قرار می‌گیرد و وظیفه آن این است که دما و حرارت موتور را در حالت عملکردی آن قرار دهد. این کار با تنظیم مایع خنک کننده از سمت رادیاتور به موتور توسط ترموستات انجام می‌شود.
ساختار ترموستات ماشین چیست؟
ترموستات با استفاده از یک محفظه مهر و موم شده است و حاوی یک پودر مومی شکل است که در دمای خاصی ذوب و منبسط شده و بدین ترتیب، می‌تواند عمل قطع و وصل مایع خنک کننده را کنترل کند. انبساط اصلی این قطعه زمانی اتفاق می‌افتد که دما بیش از حد بالا رفته و بدین ترتیب سبب باز شدن سوپاپ می‌شود.
به طور کلی، ترموستات از اجزای مختلفی تشکیل شده که در انتها یک ساختار کلی را از یکدیگر بر جای می‌گذارند:
- بدنه ترموستات
- شیر
- سیلندر باز شونده
- مجرای کنارگذر
- پیستون فولادی
- دیافراگم پلاستیکی
- فنر برگشت دهنده
- ساچمه مومی
وظیفه ترموستات چیست؟
به بین ساده تر، وظیفه ترموستات قطع و وصل کردن ورود مایع خنک کننده به موتور و اجزای آن است که به صورت خودکار انجام می‌شود. زمانی که موتور در حال کاهش دماست، این جریان قطع شده و بالعکس، زمانی که دمای موتور بالا می‌شود اتصال جریان توسط ترموستات و ورود مایع خنک کننده مجددا متصل می‌شود.
همچنین، نگه داری دمای موتور در یک دمای ثابت و محدوده دمایی از دیگر وظایف ترموستات می‌باشد. اگر این قطعه نتواند به درست وظیفه خود را انجام دهد، خودرو به سرعت جوش می‌آورد.
نحوه عمکرد ترموستات چگونه است؟
ترموستات بر اساس دمای تعریف شده از سوی کارخانه های سازنده باز می‌شوند و عمل انتقال مایع خنک کننده را انجام می‌دهند. این قطعه همانطور که پیش تر گفته شد، دارای محفظه یا سیلندری است که ماده حساس به حرارت در آن قرار گرفته است. میله ای به سوپاپ ترموستات متصل است که در درون این موم قرار می‌گیرد.
زمانی که دمای موتور بیش از حد بالا می‌رود، این موم منبسط شده و ذوب می‌شود و با ذوب شدن موم میله به داخل سیلندر حرکت کرده و در نتیحجه از محفظه خود خارج می‌شود. بدین ترتیب، سوپاپ ترموستات باز می‌شود. هر چه سوپاپ ترموستات بیشتر باز شود نشان دهنده دمای بالاتر است.
حال زمانی که موتور سرد می‌شود، ترموستات مسیر ورود آب از رادیاتور به آن را می‌بندد و این مایع تنها در اطراف سیلندر به حرکت درمی‌آید. این چرخه تا زمانی اتفاق می‌افتد تا دمای موتور مجددا بالا رود. حال با این تغییر دما، عملکرد ترموستات تغییر می‌کند؛ این قطعه باز کردن مسیر ورود آب به رادیاتور، فرایند خنک کاری توسط آن شروع می‌شود. به منظور نگه داشتن دمای موتور در حالت ثابت، ترموستات به صورت منظم این عملکرد را به صورت یک سیکل انجام می‌شود.
در صورتی که ترموستات در دمای پایین تر باز شود سبب می‌شود تا موتور همواره در دمای پایین باقی بماند و این موضوع سبب بروز مشکلاتی از قبیل موارد زیر خواهد کرد:
- افزایش مصرف سوخت
- ساییدگی و فرسایش قطعاتی مانند سیلندر، رینگ و پیستون
- روانکاوی نامناسب به دلیل بالا بودن غلظت روغن موتور
- وارد شدن آسیب فیزیکی به موتور
حال اگر ترموستات در دمای بالاتری عمل کند دمای موتور به شدت بالا رفته و احتمال جوش آوردن خودرو نیز در آنها بالا می‌رود. سوختن یا دود زدن سیلندر، سوختن کاسه نمد، رقیق شدن روغن و از بین رفتن خاصیت روانکاوی آن، روغن سوزی موتور، و در نتیجه وارد شدن آسیب جدی به موتور را به همراه خواهد داشت. روغن سوزی ماشین به علت بی وقفه کار کردن ترموستات رخ میدهد، لذا بهتر است با مقاله نشانه روغن سوزی بیشتر آشنا شوید. دقت داشته باشید که معمولا بهترین دما برای عملکرد ترموستات ۸۵ درجه سانتی گراد است.
عمر مفید ترموستات چقدر است؟
ترموستات هم همانند دیگر قطعات دارای عمر مشخصی است و بعد از گذشت مدت زمان معینی با ایراد های بسیار مواجه می‌شود که لازم به تعویض دارد. عمر مفید ترموستات به طور کلی بعد از طی هر ۵۰۰۰۰ کیلومتر یا یک سال محاسبه شده است. بعد از گذشت این زمان بهتر است این قطعه را تعویض کنید.
انواع ترموستات ماشین
ترموستات الکترونیکی
در این نوع ترموستات، یک رله مینیاتوری وجود دارد که با فرمانی از سمت سنسور دمایی عملکرد خود را نشان میدهد.
ترموستات الکترومکانیکی
این نوع ترموستات برای قطع و وصل کردن مدار الکتریکی از فرمان حسگر حرارتی استفاده می‌کند که خود نیز دارای دو مدل است؛ در نمونه اولی، عملکرد بر مبنای انبساط مایع و در نمونه های دوم عملکرد بر مبنای انبساط فلز است.
علائم خرابی ترموستات
ترموستات هم ممکن است دچار خرابی و ایرادان فنی شود و در این حالت با تعمیر و یا در نهایت تعویض مشکل حل می‌شود. برخی از مهم ترین دلایلی که سبب خرابی این قطعه می‌شود عبارتند از:
- به اتمام رسیدن عمر مفید ترموستات
- وارد شدن فشار بیش از حد به قطعه
- نامرغوب بودن جنس و کیفیت ترموستات
- زنگ زدن بدنه آن
با به وجود آمدن هر یک از حالت های گفته شده، نشانه و علائمی به وجود می‌آید که راننده را از خرابی در این بخش ها مطلع می‌کند:
- نشت مایع خنک کننده یا آب رادیاتور از زیر خودرو
- فرسایش بیش از حد سیلندرها
- کاهش غلظت روغن موتور
- افزایش مصرف سوخت خودرو
- تغییرات ناگهانی و غیرمنطقی دمای موتور
- افزایش مصرف روغن موتور
خرابی ترموستات معمولا یا روشن شدن چراغ هشدار پشت آمپر به راننده گوشزد می‌شود و با مشاهده علائم ذکر شده بالا بهتر است هرچه سریعتر خودرو را به نزد تعمیرکار متخصص ببرد.
در صورت حدف ترموستات چه مشکلی در خودرو ایجاد می‌شود؟
اگر ترموستات خودرو را حذف کنید، سرعت حرکت آب در مدار به حدی بالا می‌رود ک فرصت انتقال گرمای موتور به آن از بین می‌رود. بدین ترتیب، آب قادر نیست تا دمای موتور را پایین آورد.
اگر عملکرد ترموستات را یکسره کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟
یکسره کردن عملکرد ترموستات در خنک کنندگی موتور در دراز مدت موجب به وجود آمدن برخی موارد از جمله مسائل زیر خواهد شد:
- فرسایش قطعات موتور
- تاب برداشتن سیلندر
- خنک شدن ناگهانی موتور
- کاهش راندمان موتور
- پایین یا بالا رفتن دمای موتور
- آسیب دیدن قطعات موتور
خرید ترموستات ماشین
اگر قصد خرید ترموستات ماشین را دارید و مرکز معتبری برای این کار سراغ ندارید، از طرفی وقت کافی برای رفتن به بازار قطعات خودرو را ندارید می‌توانید با مراجعه به وب سایت فروشگاهی یدک یار اقدام به خرید کنید. این مجموعه دارای قطعات و لوازم یدکی متنوع بر اساس مدل خودرو بوده و ضمانت اصالت قطعات را به مشتریان خود ارائه میدهد.
برای خرید و ثبت سفارش می‌توانید به صورت اینترنتی و یا از طریق شماره ۹۱۳۰۵۰۶۰-۰۲۱ اقدام به خرید قطعه مورد نظر خود کنید.