شاتون چیست؟
شاتون از جمله قطعات وابسته به موتور خودرو است که مهم ترین رابط برای برقراری ارتباط بین میل لنگ و پیستون محسوب می‌شود. این قطعه دارای دو سر کوچک و بزرگ است که به ترتیب به پیستون و میل لنگ اتصال دارد. شاتون ها از فولاد بسیار مقاوم ساخته می‌شوند چرا که دائم در معرض حرارت بالا هستند.
“شاتون” از جمله اجزای حیاتی تعبیه شده موتور است که سبب برقراری ارتباط بین میل لنگ و پیستون می‌شود. شاتون دو سر دارد که سر کوچک آن به پیستون و سر بزرگ تر آن به میل لنگ متصل است.
از آنجا که ضربه های شاتون به پیستون و سپس به میل لنگ انتقال می‌یابد، شاتون باید قدرت و استحکام کافی را داشته باشد تا بتواند در برابر این ضربات مقاومت کافی از خود نشان دهد چرا که اگر شاتون استحکام و مقاومت کافی نداشته باشد در اثر فشار وارد شده از سوی موتور، فرسوده شده و پس از گذشت مدتی خم می‌شود. این موضوع آسیب های زیادی را برای موتور خودرو به همراه خواهد داشت.
در این مقاله از مجله یدک یار به بررسی این سوال که “شاتون چیست؟” و چه وظیفه ای دارد، خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
جنس شاتون
شاتون (connecting rod) از فولاد بسیار سخت و مقاوم ساخته می‌شود چرا که ملزم به حل نوسانات و مقاومت های بسیاری در خود است. نیروی وارد شده به شاتون به اندازه ای زیاد است که می‌تواند یک خودرو را با در نظر گرفتن نیروی به هدر رفته و یا اصطکاکی، به گیربکس رسانده و اتومبیل را به حرکت درآورد. به همین دلیل، جنس استفاده شده در این قطعه باید از مقاومت زیادی برخوردار باشد.
ساختار شاتون
شاتون از دو سر و یک ساق تشکیل شده است، در صورتی که مقطع عرضی ساقه شاتون را در نظر بگیرید متوجه می‌شوید که همچون حرف انگلیسی I است، به گونه ای که در میانه حالت فرو رفتگی داشته و در کناره ها نیز دارای برجستگی می‌باشد.
در حقیقت، دو سر شاتون دارای اختلاف در اندازه خود با یکدیگر هستند؛ به این صورت که شاتون دارای یک سر کوچک در بالا و یک سر بزرگتر در پایین (محل اتصال این قطعه به میل لنگ) خود است.
به طور معمول، سر کوچک تر شاتون به صورت یکپارچه بوده و سر دیگر آن که بزرگ تر است و به صورت دو تکه تعبیه شده که با کمک پیچ و مهره به یکدیگر متصل می‌باشند. با این وجود، در موتور برخی از خودرو ها مشاهده می‌شود که دو سر این قطعه به صورت یکپارچه بوده و میل لنگ به شکل قطعات جداگانه برای نصب و جدا سازی شاتون، طراحی شده و یه یکدیگر متصل می‌شوند.
سر کوچک شاتون را یک یاتاقان تشکیل می‌دهد که انگشتی پیستون از داخل آن می‌گذرد؛ در داخل این یاتاقان معمولا یک عدد بوش از جنس مس و یا برنج قرار داده می‌شود که با پین پیستون در تماس مداوم و مستقیم است.. سر بزرگ شاتون به شکل یک یاتاقان دو تکه بوده که متحرک می‌باشد (یعنی لنگ میل لنگ در داخل این یاتاقان دارای چرخش است) و آن را در بر می‌گیرد.
شاتون چکار می‌کند؟
در این بخش به بررسی این سوال که “شاتون چکار می‌کند؟” می‌پردازیم:
ماهیت خودرو ها با حرکت گره خورده که این حرکت به صورت دو نوع رفت و برگشتی و چرخشی صورت گرفته و این حرکت چرخشی (دورانی) چرخ ها است که به صورت ملموسی قابل رویت است. فراموش نشود حرکتی که در اثر احتراق در موتور اتومبیل به وجود می آید، به صورت رفت و برگشتی صورت گرفته است.
در حقیقت، در اثر انفجار در سیلندر ها، پیستون به حالت رفت و برگشتی به حرکت در می‌آید که این حرکت توسط شاتون به لنگ های متحرک میل لنگ منتقل می‌شود. در نتیجه، طراحی خاص میل لنگ، حرکت رفت و برگشتی شاتون را به حرکت دورانی تبدیل می‌کند.
با توجه به موارد ذکر شده، می‌توان نتیجه گرفت که بدون وجود شاتون و یا در صورت خرابی آن این حرکت دورانی هیچگاه تولید نخواهد شد.
شاتون به چه قطعاتی متصل است؟
همانطور که در موارد بالا به آن اشاره گردید، شاتون از بالا به کمک گژنپین به پیستون و از پایین نیز به وسیله یاتاقان های گوناگون به میل لنگ متصل می‌باشد.
البته این نکته فراموش نشود که منظور از یاتاقان های گوناگون به این معنا نیست که در یک موتور باید از یاتاقان های مختلف استفاده نمود. اساسا کاربرد این قطعه انتقال نیرو به میل لنگ می‌باشد تا موتور به حرکت درآید.
نحوه انتقال گرما در شاتون
هنگامی که موتور خودرو شروع به کار کرده و سوخت آن نیز در این زمان منفجر می‌شود، گرمای تولید شده حاصل از این انفجار به اندازه ای زیاد است که اگر از سیستم خنک کاری فاکتور گرفته شود و این قطعه را همان لحظه از موتور به بیرون بکشیم، مشاهده می‌کنیم که به شدت قرمز شده است.
پس، نیاز است تا عملکرد خنک کاری این قطعه مهم نیز ترسیم شود. برای خنک کاری شاتون از روغن استفاده می‌شود، بدین صورت، هنگامی که روغن به دیواره های سیلندر پاشیده می‌شود، از طریق میل لنگ بر روی این قطعه نیز پاشیده شده و سبب خنک کاری آن می‌شود. اما مهم ترین راه حل برای خنک کاری شاتون انتقال گرما به یاتاقان های روغنی است.
انواع شاتون
در این بخش به بررسی “انواع شاتون” که از مهم ترین و پر کاربردترین آن ها هستند، می‌پردازیم:
شاتون سدیمی
این نوع از شاتون ها توخالی بوده و برای قدرت های تولیدی بسیار کمتر از موتور های عادی خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرند. درون شاتون های سدیمی نمک وجود دارد. هنگامی که این قطعه به بالا ترین میزان حرارت خود رسیده باشد، به وسیله روغن کاری خنک می‌شود، همچنین نمک قرار گرفته در آن نیز سبب از بین رفتن گرمای بیشتری در آن شده و خنک کاری صورت می‌گیرد.
شاتون کوتاه
شاتون کوتاه در اتومبیل هایی همچون لامبورگینی، بوگاتی ویرون و شیرون و … مورد استفاده قرار می‌گیرد که برای سرعت های بالا طراحی و تولید شده اند.
دلیل این موضوع این است که در نقطه مرگ بالا و پایین دارای فاصله بسیار کمی بوده و می‌تواند از پایین ترین نقطه به بالاترین در کسری از ثانیه برسد. در این هنگام، قدرت کم اما سرعت بسیار زیاد شده و قادر به پر کردن صفر تا صد در ۳ ثانیه خواهد بود.
شاتون بلند
شاتون بلند در موتور خودرو هایی استفاده می‌شود که ارتفاع سیلندر آن ها بسیار بیشتر از موتور های معمولی بوده و در این صورت قدرت بسیار زیادی تولید می‌شود، چرا که در این هنگام پیستون به بالاترین میزان خود رفته و سوخت را در شدیدترین حالت ممکن متراکم می‌کند.
دور موتور در این حین بسیار کم بوده و صفر تا صد را در ۱۰ ثانیه به بالا پر می‌کند. این خودرو ها اغلب به عنوان آفرود مورد استفاده قرار می‌گیرند چرا که قدرت بسیار زیادی از طریق شاتون بلند ساخته می‌شود.
علائم تعویض شاتون
- شنیدن صدا های غیر عادی و تق تق از موتور
- روغن ریزی موتور
- پرت شدن قطعات فلزی به سمت بیرون
مشکلات ذکر به دلایل مختلفی سبب خرابی در شاتون می‌شوند که برخی از شایع ترین آنها شامل موارد زیر است:
- تنظیم نادرست
- دنده معکوس در سرعت بالا
- کیفیت پایین محصول
- تصادفات شدید
- ضربات شدید به پیستون
- اختلال در سیستم روانکاوی
- شکستگی شاتون
در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق فورا با تعمیر کار خودرو خود تماس حاصل نموده و با مراجعه به مرکز متخصص در این زمینه نسبت به بررسی و رفع مشکل آن اقدام کنید.
خرید شاتون
تهیه یک شاتون جدید برای خودرو می‌تواند پروسه سختی برای خریداران به ویژه افراد مبتدی باشد چرا که با وجود محصولات تقلبی و بی کیفیت بسیار، انواع مختلف شاتون، و همچنین عدم اطلاع از مناسب ترین محصول برای مدل خودرو شما از شایع ترین دلایل آن است. بنابراین، پیشنهاد ما به شما این است که از طریق مراکز معتبر نسبت به خرید محصولی یا کیفیت اقدام کنید.
اگر مرکز معتبری در این زمینه نمی‌شناسید، مجموعه یدک یار در این باره به شما کمک می‌کند! این فروشگاه با ارائه طیف وسیعی از لوازم یدکی و قطعات با ضمانت اصالت و سلامت فیزیکی اقدام به عرضه آنها به مشتریان خود در سراسر کشور نموده است.
با تماس با این مجموعه امکان دریافت مشاوره رایگان نیز برای شما فراهم است. بنابراین، برای خرید شاتون و دریافت اطلاعات همین حالا اقدام کنید.